GYLFAGINNING 1 [R] GYLFAGINNING 1 [T] GYLFAGINNING 1 [W]  

Gylfi konungr réð þar löndum er nú heitir Svíþjóð. Frá honum er þat sagt at hann gaf einni farandi konu at launum skemtunar sinnar eitt plógsland í ríki sínu þat er fjórir øxn drœgi upp dag ok nótt. En sú kona var ein at Ása ætt, hon er nefnd Gefjun. Hon tók fjóra øxn norðan ór Jötunheimum, en þat váru synir jötuns ok hennar, ok setti þá fyrir plóg. En plógrinn gekk svá hart ok djúpt at upp leysti landit, ok drógu øxninir þat land út á hafit ok vestr, ok námu staðar í sundi nökkvoru. Þar setti Gefj[un landi]t ok gaf nafn ok kallaði Selund. Ok þar sem landit hafði upp gengit, var þ[ar] eptir vatn. Þat er nú Lögrinn kallaðr í Svíþjóð, ok liggja svá víkr í Leginum sem nes í Selundi. Svá segir Bragi skáld gamli:

Gylfi konungr réð þar löndum er nú heitir Svíþjóð. Frá honum er þat sagt at hann gaf einni farandi konu at launum skemtunar sinnar eitt plógsland í ríki sínu þat er sjau øxn drœgi upp dag ok nótt. En sú kona var ein af Ása ætt, hon er nefnd Gefjun. Hon tók sjau øxn norðan ór Jötunheimum, en þat váru synir jötuns nökkurs ok hennar, ok setti þá fyrir plóg. En plógrinn gekk svá breitt ok djúpt at upp leysti landit, ok drógu øxnirnir þat land út á hafit ok vestr, ok námu staðar í sundi nökkuru. Þar setti Gefjun landit ok gaf nafn ok kallaði Selund. En þar sem landit hafði upp gengit, var þar eptir vatn þat er nú er Lögrinn kallaðr <í> Svíþjóð, ok liggja svá víkr í Leginum sem nes í Selundi. Svá segir Bragi gamli:

Gylfi konungr réð þar löndum er nú heitir Svíþjóð. Frá honum er þat sagt at hann gaf einni farandi konu at launum skemtanar sinnar eitt plógsland í ríki sínu þat er fjórir øxn drœgi upp dag ok nótt. En sú kona var ein af Ása ætt, hon er nefnd Gefjun. Hon tók fjóra øxn norðan ór Jötunheimum, en þat váru synir jötuns nökkurs ok hennar, ok setti þá fyrir plóg. En plógrinn gekk svá breitt ok djúpt at upp leysti landit, ok drógu øxnirnir þat land út um hafit ok vestr, ok námu staðar í sundi nökkuru. Þar setti Gefjun landit ok gaf nafn ok kallaði Sælund. En þar sem landit hafði upp gengit, var þar eptir vatn. Þat er nú Lögrinn kallaðr í Svíþjóð, ok liggja svá víkr í Leginum sem nes í Sælundi. Svá segir Bragi gamli:

 
1. Gefjun dró frá Gylfa
glöð djúpröðul öðla,
svá at af rennirauknum
rauk, Danmarkar auka.
Báru øxn ok átta
ennitungl þar er gengu
fyrir vineyjar víðri
valrauf, fjögur haufuð.
1. Gefjun dró frá Gylfa
glöð djúpröðul öðla
svá at af rennirauknum
rauk, Danmarkar auka.
Báru øxn ok átta
ennitungl þar er gengu
fyrir vineyjar víðri
valrauf, fjögur höfuð.
1. Gefjun dró frá Gylfa
glöð djúpröðul öðla
svá at af rennirauknum
rauk, Danmarkar auka.
Báru øxn ok átta
ennitungl þar er gengu
fyrir vineyja víðri
valrof, fjögur höfuð.
GYLFAGINNING 2 [R] GYLFAGINNING 2 [T] GYLFAGINNING 2 [W] GYLFAGINNING 1 [U]

Gylfi konungr var maðr vitr ok fjölkunnigr. Hann undraðisk þat mjök er Ásafólk var svá kunnigt at allir hlutir gengu at vilja þeira. Þat hugsaði hann hvárt þat mundi vera af eðli sjálfra þeira, eða mundi því valda goðmögn þau er þeir blótuðu. Hann byrjaði ferð sína til Ásgarðs ok fór með laun ok brá á sik gamals manns líki ok dulðisk svá. En Æsir váru því vísari at þeir höfðu spádóm, ok sá þeir ferð hans fyrr en hann kom ok gerðu í móti honum sjónhverfingar. En er hann kom inn í borgina, þá sá hann þar háva höll, svá at varla mátti hann sjá yfir hana. Þak hennar var lagt gyltum skjöldum svá sem spánþak. Svá segir Þjóðólfr inn hvinverski at Valhöll var skjöldum þökð:

Gylfi konungr var maðr vitr ok fjölkunnigr. Hann undraðisk þat mjök er Ásafólk var svá kunnigt at allir hlutir gengu at vilja þeira. Þat hugsaði hann hvárt þat myndi vera at øðli sjálfra þeira, eða myndi því valda goðmögn þau er þeir blótuðu. Hann byrjaði ferð sína til Ásgarðs ok fór með laund ok brá á sik gamals manns líki ok dulðisk svá. En Æsir váru því vísari at þeir höfðu spádóm, ok sá þeir ferð hans fyrr en hann kom ok görði móti honum sjónhverfingar. Ok er hann kom inn í borgina, þá sá hann þar háva höll, svát varla mátti hann yfir hana sjá. Þak hennar var líkt gylltum skjöldum svá sem spánþak. Svá segir Þjóðólfr inn húnverski at Valhöll var skjöldum þökð:

Gylfi er maðr nefndr, hann var konungr ok fjölkunnigr. Hann undraðisk þat er Ásafólk var svá kunnigt at allir hlutir görðusk at þeira vilja, ok hugsaði hann hvárt þat mundi vera af eðli sjálfra þeira, eða mundi því valda guðmögn þau er þeir blótuðu. Hann byrjaði ferð sína til Ásgarðs ok fór með leynd ok brá á sik gamals manns líki ok dulðisk svá. En Æsir váru því vísari at þeir höfðu spádóm, ok sá þeir ferð hans fyrr en hann kom ok görðu í mót honum sjónhverfingar. Ok er hann kom inn í borgina, sá hann þar háva höll, svá at varla mátti sjá yfir hana. Þak hennar var lagt gylldum skjöldum sem spánþak. Svá segir Þjóðólfr inn hvinverski at Valhöll var skjöldum þökð:

Hér hefr Gylva ginning frá því er Gylfi sótti heim Alföðr í Ásgarð með fjölkyngi, ok frá villu Ása, ok frá spurningu Gylva. Gylver var maðr vitr ok hugsaði þat er allir lýðir lofuðu þá ok allir hlutir gengu at vilja þeira, hvárt þat mundi af eðli þeira vera, eða mundi guðmögnin valda því. Hann fór til Ásgarðs ok brá á sik gamals manns líki, en Æsirnir váru því vísari at þeir sá ferð hans ok görðu í móti sjónhverfingar. Þá sá hann háva höll. Þak hennar váru þökt gylldum skjöldum sem spánþak. Svá segir Þjóðólfr:

2. Á baki létu blíkja,
barðir váru grjóti,
Sváfnis salnæfrar
seggir hyggjandi.
2. Á baki létu blíkja,
barðir váru grjóti,
Sváfnis svalnefjar
seggir hyggjandi.
2. Á baki létu blíkja,
barðir váru grjóti,
Sváfnis salnæfrar
seggir hyggjandi.
1. Á baki létu blíkja,
barðir váru grjóti,
Svölnis salnæfrar
seggir hyggjandi.

Gylfi sá mann í hallardurunum, ok lék at handsöxum ok hafði sjau senn á lopti. Sá spurði hann fyrr at nafni. Hann nefndisk Gangleri ok kominn af refilstigum ok beiddisk at sœkja til náttstaðar, ok spurði hverr höllina ætti. Hann svarar at þat var konungr þeira, "en fylgja má ek þér at sjá hann. Skaltu þá sjálfr spyrja hann nafns," ok snerisk sá maðr fyrir honum inn í höllina. En hann gekk eptir, ok þegar lauksk hurðin á hæla honum. Þar sá hann mörg gólf ok mart fólk, sumt með leikum, sumir drukku, sumir með vápnum ok börðusk. Þá litaðisk hann umb ok þótti margir hlutir ótrúligir þeir er hann sá. Þá mælti hann:

Gylfi sá mann í hallardurum, ok lék at handsöxum ok hafði tólf senn á lopti. Sá spurði hann fyrr at nafni. Hann nefndisk Gangleri ok kominn af refilstigum ok beiddisk at sœkja til náttstaðar, ok spurði hverr höllina átti. Hann svarar at þat var konungr þeira, "en ek má fylgja þér at segja hann. Skaltu þá sjálfr spyrja hann nafns," ok snerisk sá maðr fyrir honum inn í höllina. En hann gekk eptir, en þegar lauksk hurðin á hæla honum. Þar sá hann mörg gólf ok margt fólk, sumt með leikum, sumir drukku, sumir með vápnum ok börðusk. Þá litaðisk hann um ok þóttu margir hlutir ótrúligir þeir er hann sá. Þá mælti hann:

Gylfi sá mann í hallardyrum, er lék at handsöxum ok hafði sjau senn á lopti. Sá spurði hann fyrr at nafni. Hann nefndisk Gangleri ok kominn af refils stigum ok beiddisk at sœkja til náttstaðar, ok spurði hverr höllina átti. Hann svarar ok segir at þat var konungr þeira, en hann má "fylgja þér at sjá hann. Skaltu þá spyrja hann nafns sjálfr," ok snerisk sá maðr fyrir honum inn í höllina. En hann gekk eptir, ok þegar lauksk hurðin á hæla honum. Þar sá hann mörg gólf ok mart fólk, sumt meðr leikum, sumir drukku, sumir með vápnum ok börðusk. Þá litaðisk hann um ok þótti margir hlutir ótrúligir þeir er hann sá. Þá mælti hann:

Gylver sá mann í hallardyrum er lék at handsöxum, ok váru sjau senn á lopti. Sá spurði hann fyrri at nafni. Hann nefndisk Gangleri ok kominn af rifils stigum, ok spyrr hverr höllina átti. Hann segir at sá var konungr þeira, "ok mun ek fylgja þér at sjá hann". Þar sá hann margar hallir ok mörg gólf ok margt fólk. Sumir drukku, en sumir léku. Þá mælti Gangleri, er honum þótti þar margt ótrúligt:

3. "Gáttir allar
áðr gangi fram
um skygnask skyli,
þvíat óvíst er at vita
hvar óvinir
sitja á fleti fyrir."
3. "Gáttir allar
áðr gangi fram
um skoðask skyli,
um skygnask skyli,
þvíat óvíst er at vita
hvar óvinir
sitja á fleti fyrir."
3. "Gáttir allar
áðr gangi fram
um skygnask skyli,
þvíat óvíst er
hvar óvinir
sitja á fleti fyrir."
2. "Skatnar allir
áðr en gangim fram
um skygnask skyli,
því at óvíst er at vita
hvar óvinir
sitja á fletjum fyrir."

Hann sá þrjú hásæti ok hvert upp frá öðru, ok sátu þrír menn, sinn í hverju. Þá spurði hann hvert nafn höfðingja þeira væri. Sá svarar er hann leiddi inn, at sá er í inu nezta hásæti sat var konungr ok heitir Hár, en þar næst <> er heitir Jafnhár, en sá ofarst er Þriði heitir. Þá spyrr Hár komandann hvárt fleira er eyrindi hans, en heimill er matr ok drykkr honum sem öllum þar í Háva höll. Hann segir at fyrst vil hann spyrja ef nökkvorr er fróðr maðr inni. Hár segir at hann komi eigi heill út nema hann sé fróðari,

Hann sá þrjú hásæti hvert upp frá öðru, ok sátu þrír menn, sinn í hverju. Þá spurði hann hvert nafn höfðingja þeira væri. Sá svarar er hann leiddi inn, at sá er í nezta hásæti sat var konungr ok heitir Hár, en þar næst sá er heitir Jafnhár, en sá er ofarst er Þriði heitir. Þá spyrr Hár komandann hvat fleira er ørendi hans, en heimill er matr ok drykkr honum sem öllum þar í Háva höll. Hann svarar at fyrst vill hann spyrja ef nökkurr fróðr maðr er inni. Hár svarar at hann komi eigi heill út nema hann sé fróðari,

Hann sá þrjú hásæti ok hvert upp frá öðru, ok sat sinn maðr í hverju. Þá spurði hann hvert nafn höfðingja þeira væri. Sá svarar er hann leiddi inn, at sá er í inu neðsta sitr hásæti at sá var konungr ok heitir Hár, en þar næst sá er Jafnhár heitir, en sá ofarst er Þriði heitir. Þá spyrr Hár komandann hvat fleira sé erinda hans, en heimill er matr ok drykkr honum sem öllum þar í Háva höll. Hann svarar at fyrst vill hann vita ef nökkurr er fróðr maðr inni. Hár svarar at hann komi eigi heill út nema hann sé fróðari,

Hann sá þrjú hásæti ok hvert upp af öðru, ok sátu þar maðr í hverju. Þá spurði hann hvert nafn höfðingja þeira væri. Sá sagði er hann leiddi inn: "Sá er í neðsta sæti sitr er konungr ok heitir Hár, ok þar næst Jafnhár, en sá er efstr er heitir Þriði." Hann spyrr Ganglera hvat fleira væri eyrinda, en heimill er matr ok drykkr. Gangleri segir at fyrst vill hann spyrja ef nökkurr er fróðr maðr inni. Hár segir at hann komi eigi heill út ef hann er fróðari,

4. "ok stattu fram
meðan þú fregn,
sitja skal sá er segir."
4. "ok stattu frammi
meðan þú fregnar,
sitja skal sá er segir."
4. "ok stattu fram
meðan þú fregn,
sitja skal sá er segir."
3. "ok stattu fram
meðan þú fregn,
sitja skal sá er segir."
GYLFAGINNING 3 [R] GYLFAGINNING 3 [T] GYLFAGINNING 3 [W] GYLFAGINNING 2 [U]

Gangleri hóf svá mál sitt: "Hverr er œztr eða elztr allra goða?"

Hár segir: "Sá heitir Allföðr at váru máli, en í Ásgarði inum forna átti hann tólf nöfn. Eitt er Allföðr, annat er Herran eða Herjan, þriðja er Nikarr eða Hnikarr, fjórða er Nikuz eða Hnikuðr, fimta Fjölnir, sétta Óski, sjaunda Ómi, átta Bifliði eða Biflindi, níunda Sviðarr, tíunda Sviðrir, ellipta Viðrir, tólfta Jálg eða Jálkr."

Þá spyrr Gangleri: "Hvar er sá guð, eða hvat má hann, eða hvat hefir hann unnit framaverka?"

Hár segir: "Lifir hann of [allar] aldir ok stjórnar öllu ríki sínu ok ræðr öllum hlutum, stórum ok smám."

Þá mælti Jafnhár: "Hann smíðaði himin ok jörð ok loptin ok alla eign þeira."

Þá mælti Þriði: "Hitt er mest, er hann gerði manninn ok gaf honum önd þá er lifa skal ok aldri týnask, þótt líkaminn fúni at moldu eða brenni at ösku. Ok skulu allir menn lifa þeir er rétt eru siðaðir ok vera með honum sjálfum þar sem heitir Gimlé eða Vingólf, en vándir menn fara til Heljar ok þaðan Ni]flhel, þat er niðr í inn níunda heim."

Þá mælti Gangleri: "Hvat hafðisk hann áðr at en himinn ok jörð væri gör?"

Þá svarar Hár: "Þá var hann með hrímþussum."

Gangleri hóf svá mál sitt: "Hverr er œztr ok elztr allra guða?"

Hár segir: "Allföðr heitir sá at váru máli, en í Ásgarði inum forna átti hann tólf nöfn. Eitt er Allföðr, annat er Herran eða Herjann, þriðja er Nikar eða Hnikar, fjórða er Nikur eða Hnikuðr, fimta Fjölnir, sétta Óski, sjaunda Ómi, átta Bibliði eða Biblindi, níunda Sviðr, tíunda Sviðrir, ellipta Viðrir, tólfta Jálg eða Jálkr."

Þá spyrr Gangleri: "Hvar er sá guð, eða hvat má hann, eða hvat hefir hann unnit framaverka?"

Hár segir: "Lifir hann of allar aldir ok stjórnar öllu ríki sínu ok ræðr öllum hlutum, stórum ok smám."

Þá mælti Jafnhár: "Hann smíðaði himin ok jörð ok lopt ok alla eign þeira."

Þá mælti Þriði: "Hitt er þó mest, er hann görði manninn ok gaf honum önd þá er lifa skal ok aldri týnask, þótt líkamrinn fúni til moldar eða brenni at ösku. Ok skulu allir menn lifa þeir er rétt eru siðaðir <ok> vera með honum sjálfum þar sem heitir Gimlé eða Vingólf, en vándir menn skulu fara til Heljar ok þaðan í Niflhel, þat er niðr í inn níunda heim."

Þá mælti Gangleri: "Hvat hafðisk hann áðr at en himinninn ok jörð væri gör?"

Þá svarar Hár: "Þá var hann með hrímþursum."

Gangleri hóf svá mál sitt: "Hverr <er> œztr eða elztr allra guða?"

Hár svarar: "Sá heitir Alföðr at váru máli, en í Ásgarði inum forna átti hann tólf nöfn. Eitt er Alföðr eða Allföðr, annat Herran eða Herjan, þriðja Hnikarr eða Nikar, fjórða Nikuz eða Hnikuðr, fimta Fjölnir, sétta Óski, sjaunda Ómi, átta Bifliði eða Biblindi, níunda Viðrir, tíunda Sviðrir, ellipta Sviðorr, tólfta Jálg eða Jálkr."

Þá spyrr Gangleri: "Hvar er sá guð, eða hvat má hann, eða hvat hefir hann unnit framaverka?"

Hár svarar: "Lifir hann um allar aldir ok stjórnar öllu ríki sínu ok ræðr öllum hlutum, stórum ok smám."

Þá mælti Jafnhár: "Hann smíðaði himin ok jörð ok loptin ok alla eign þeira."

Þá mælti Þriði: "Hitt er mest, er hann gerði manninn ok gaf honum önd þá er lifa skal ok aldri týnask, þótt líkamr fúni til moldar eða brenni at ösku. Ok skulu allir menn lifa þeir er rétt eru siðaðir ok vera með honum sjálfum þar sem heitir Gimlé eða Vingólf, en vándir menn fara til Heljar ok þaðan í Niflhel, þat er niðr í inn níunda heim."

Þá mælti Gangleri: "Hvat hafðisk hann áðr at en himinn ok jörð væri gör?"

Þá svarar Hár: "Þá var hann með hrímþussum."

Frá spurningu Ganglera. Gangleri hóf svá sitt mál: "Hverr er œztr eða elztr með goðum?"

Hár segir: "Sá heitir Alföðr at váru máli, en í Ásgarði hefir hann tólf nöfn, Alföðr, Herjann, Nikaðr, Nikuðr, Fjölnir, Óski, Ómi, Riflindi, Sviðurr, Sviðrir, Viðrir, Salkr."

Þá svarar Gangleri: "Hvar er sá guð, eða hvat má hann, eða hvat hefir hann unnit til frama?"

Hár svarar: "Lifir hann um aldr ok stjórnar öllu ríki sínu, stórum hlutum ok smám."

Þá svarar Jafnhár: "Hann smíðaði himin ok jörð ok lopt."

Þá mælti Þriði: "Hitt er meira, er hann smíðaði himin ok jörð at hann smíðaði mann ok gaf honum önd at lifa. Þó skal líkamr fúna, ok skulu þá allir búa með honum réttsiðaðir, þar sem heitir Gimlé, en vándir menn fara til Heljar ok þaðan í Niflheim niðr í níunda heim."

Þá segir Gangleri: "Hvat hafðisk hann áðr at en himinn ok jörð váru sköpuð?"

Þá svarar Hár: "Þá var hann með hrímþussum."

GYLFAGINNING 4 [R] GYLFAGINNING 4 [T] GYLFAGINNING 4 [W] GYLFAGINNING 3 [U]

Gangleri mælti: "Hvat var upphaf eða hversu hófsk, eða hvat var áðr?"

Hár svarar: "Svá sem segir í Völuspá:

Gangleri mælir: "Hvat var upphaf eða hversu hófsk, eða hvat var áðr?"

Hár svarar: "Svá sem segir í Völuspá:

Gangleri mælti: "Hvat var upphaf eða hversu hófsk, eða hvat var áðr?"

Hár svarar: "Svá sem segir í Völuspá:

Gangleri segir: "Hvat var upphaf eða hversu hófsk hann?"

Hár segir: "Svá segir í Völuspá:

5. Ár var alda
þat er ekki var.
Vara sandr né sær
né svalar unnir.
Jörð fannsk eigi
né upphiminn,
gap var ginnunga,
en gras ekki."
5. Ár var alda
þat er ekki var.
Vara sandr né sær
né sva[lar unnir].
Jörð fannsk eigi
né upphiminn,
gap var ginnunga,
ok gras ekki."
5. Ár var alda
þat er ekki var.
Vara sandr né sjár
né svalar unnir.
Jörð fannsk æva
né upphiminn,
gap var ginnunga,
en gras ekki."
4. Ár var alda
þat er ekki var.
Vara sandr né sjór
né svalar undir.
Jörð fannsk eigi
né upphiminn,
gap var ginnunga,
en gras hvergi."

Þá mælti Jafnhár: "Fyrr var þat mörgum öldum en jörð var sköpuð, er Niflheimr var görr, ok í honum miðjum liggr bruðr sá er Hvergelmir heitir, ok þaðan af falla þær ár er svá heita: Svöl, Gunnþrá, Fjörm, Fimbul, Þul, Slíðr ok Hríð, Sylgr ok Ylgr, Víð, Leiptr. Gjöll er næst Helgrindum."

Þá mælir Jafnhár: "Fyrr var þat mörgum öldum er jörð væri sköpuð, er Niflheimr var görr, ok í honum miðjum liggr brunnr sá er Hvergelmir heitir, ok þaðan af falla þær ár er svá heita: Svöl, Gunnþrá, Fjörm, Fimbul, Þul, Slíðr ok Hríð, Sylgr ok Ylgr, Víð, Leiptr. Gjöll er næst Helgrindum."

Þá mælti Jafnhár: "Fyrr var þat mörgum öldum en jörð væri sköpuð, er Niflheimr var görr, ok í honum miðjum liggr brunnr sá er Hvergelmir heitir, ok þaðan af falla þær ár er svá heita: Svöl, Gunnþrá, Fjörm, Fimbulþul, Slíðr ok Hríð, Sylgr ok Ylgr, Víð, Leiptr. Gjöll er næst Helgrindum."

Þá svarar Jafnhár: "Þat var mörgum vetrum fyrri en jörð var sköpuð, er Niflheimr var gerr, ok í honum miðjum liggr bruðr sá er Hergelmir heitir, ok þaðan falla þær ár er svá heita: Kvöl, Gunnþró, Fjörm, Fimbulþul, Slíðr ok Hríðr, Sylgr ok Ylgr, Víðleiptr. Gjöll er næst Helgrindum."

      GYLFAGINNING 4 [U]

Þá mælti Þriði: "Fyrst var þó sá heimr í suðrhálfu er Muspell heitir. Hann er ljóss ok heitr. Sú átt er logandi ok brennandi, er hann ok ófœrr þeim er þar eru útlendir ok eigi eigu þar óðul. Sá er Surtr nefndr er þar sitr á lands enda til landvarnar. Hann hefir loganda sverð, ok í enda veraldar mun hann fara ok herja ok sigra öll goðin ok brenna allan heim með eldi. Svá segir í Völuspá:

Þá mælir Þriði: "Fyrstr var þó sá heimr í suðrhálfu er Muspell heitir. Hann er ljóss ok heitr, svá at logandi ok brennandi er hann, ok ófœrr þeim er þar eru útlendir ok eigi eigu þar óðul. Sá er Surtr nefndr er þar sitr á lands enda til landvarnar. Hann hefir loganda sverð, ok í enda veraldar mun hann fara ok herja ok sigra öll guðin ok brenna allan heim með eldi. Svá segir í Völuspá:

Þá mælti Þriði: "Fyrst var þó sá heimr í suðrhálfu er Muspell heitir. Hann er ljóss ok heitr. Logandi er hann ok brennandi, ok ófœrr þeim er þar eru útlendir ok eigi eigu þar óðul. Sá er Surtr nefndr er þar sitr á lands enda til landvarnar. Hann hefir loganda sverð, ok í enda veraldar mun hann fara ok herja ok sigra öll guðin ok brenna allan heim með eldi. Svá segir í Völuspá:

Hér segir frá Muspells heimi, ok frá Surti. Þá segir Þriði: "Fyrst var þó Muspellsheimr sá er svá heitir. Hann er ljóss ok heitr, ok ófœrt er þar útlendum mönnum. Surtr ræðr þar fyrir ok sitr á heims enda. Hann hefir loganda sverð í hendi, ok í enda veraldar mun hann koma ok sigra öll goðin ok brenna heiminn með eldi. Svá segir í Völuspá:

6. Surtr ferr sunnan
með sviga lævi.
Skínn af sverði
sól valtíva.
Grjótbjörg gnata
en gífr rata.
Troða halir helveg
en himinn klofnar."
6. Surtr ferr sunnan
með sviga lævi.
Skínn af sverði
sól valtíva.
Grjótbjörg gnata
en gífr rata.
Troða halir helveg
en himinn klofnar."
6. Surtr ferr sunnan
með sviga lævi.
Skínn af sverði
sól valtíva.
Grjótbjörg gnata
en gífr rata.
Troða halir helveg
en himinn klofnar."
5. Svartr ferr sunnan
með sviga lævi.
Skínn af sverði
sól valtíva.
Grjótbjörg gnata
en gífr hrata.
Troða halir helveg
en himinn klofnar."
GYLFAGINNING 5 [R] GYLFAGINNING 5 [T] GYLFAGINNING 5 [W] GYLFAGINNING 5 [U]

Gangleri mælti: "Hversu skipaðisk áðr en ættirnar yrði eða aukaðisk mannfólkit?"

Þá mælti Hár: "Ár þær er kallaðar eru Élivágar, þá er þær váru svá langt komnar frá uppsprettunni at eitrkvikja sú er þar fylgði harðnaði svá sem sindr þat er renn ór eldinum, þá varð þat íss, ok þá er sá íss gaf staðar ok rann eigi, þá héldi yfir þannig úr þat er af stóð eitrinu ok fraus at hrími, ok jók hrímit hvert yfir annat allt í Ginnungagap."

Þá mælti Jafnhár: "Ginnungagap, þat er vissi til norðrs ættar, fyltisk með þunga ok höf<ug>leik íss ok hríms ok inn í frá úr ok gustr. En hinn syðri hlutr Ginnungagaps léttisk móti gneistum ok síum þeim er flugu ór Muspellsheimi."

Þá mælti Þriði: "Svá sem kalt stóð af Niflheimi ok allir hlutir grimmir, svá var þat er vissi námunda Muspelli heitt ok ljóst, en Ginnungagap var svá hlætt sem lopt vindlaust. Ok þá er mœttisk hrímin ok blær hitans, svá at bráðnaði ok draup, ok af þeim kvikudropum kviknaði með krapti þess er til sendi hitann ok varð manns líkandi ok var sá nefndr Ymir. En hrímþussar kalla hann Aurgelmi, ok eru þaðan komnar ættir hrímþussa, svá sem segir í Völuspá hinni skömmu:

Gangleri mælir: "Hversu skipaðisk áðr en ættirnar yrði eða aukaðisk mannfólkit?"

Þá mælir Hár: "Ár þær er kallaðar eru Élivágar, þá er þær váru svá langt komnar frá uppsprettunni at eitrkvika sú er þeim fylgði harðnaði svá sem sindr þat er renn ór eldinum, þá varð þat íss, ok þá er sá íss gaf staðar ok rann eigi, þá héldi yfir þannig úr þat er af stóð eitrinu ok fraus at hrími, ok jók hvert hrímit yfir annat allt í Ginnungagap."

Þá mælir Jafnhár: "Ginnungagap, þat er vissi til norðrættar, fyltisk með þunga ok höfugleik íss ok hríms ok inn í frá úr ok gustr. En hinn syðri hlutr Ginnungagaps léttisk móti gneistum ok síum þeim er flugu ór Muspellsheimi."

Þá mælir Þriði: "Svá sem kalt stóð af Niflheimi ok allir hlutir grimmir, svá var allt þat er vissi námunda Muspelli heitt ok ljóst, en Ginnungagap var svá leitt sem lopt vindlaust. Ok þá er mœttisk hríminu bloss hitans, svá at bráðnaði ok draup, ok af þeim kvikudropum kviknaði með krapti þess er til sendi hitann ok varð manns líkandi ok er sá nefndr Ymir. En hrímþursar kalla hann Aurgelmi, ok eru þaðan komnar ættir hrímþursa. Svá segir í Völuspá hinni skömmu:

Gangleri mælti: "Hversu skipaðisk áðr en ættirnar yrði eða aukaðisk mannfólkit?"

Þá mælti Hár: "Ár þær er kallaðar eru Élivágar, þá er þær váru svá langt komnar frá uppsprettum at eit<r>kvika sú er þeim fylgði harðnaði svá sem sind<r> þat er ferr ór eldinum, þá varð þat íss, ok þá er sá íss gaf staðar ok rann eigi, þá hélði yfir þannig úr þat er af stóð eitrinu ok fraus at hrími, ok jók hv<er>t hrímit yfir annat allt í Ginnungagap."

Þá mælti Jafnhár: "Ginnungagap, þat er vissi til norðrættar, fyltisk með þunga ok höfugleik íss ok hríms ok inn í frá úr ok gustr. En hinn syðri hlutr Ginnungagaps léttisk móti gneistum ok síum þeim er flugu ór Muspellsheimi."

Þá mælti Þriði: "Svá sem kalt stóð af Niflheimi ok allir hlutir grimmir, svá var allt þat er vissi námunda Muspelli heitt ok ljóst, en Ginnungagap var svá létt sem lopt vindlaust. Ok þá er mœtti hríminu blær hitans, svá at bráðnaði ok draup, ok af þeim kvikudropum kviknaði með krapti þess er til sendi hitann ok varð manns líkindi ok er sá nefndr Ymir. En hrímþussar kalla hann Aurgelmi, ok eru þaðan komnar ættir hrímþussa, svá sem segir í Völuspá hinni skömmu:

Hér segir er guðin sköpuðu Ymi jötun. Gangleri segir: "Hversu skipaðisk áðr en ættirnar yrði ok aukaðisk mannfólkit?"

Þá segir Hár: "Ár þær er heita Élivágar eru svá langt komnar frá uppsprettunum at eitrkvikan sú er þar fylgði harðnaði sem sindr í afli. Þat varð íss ok nam hann staðar ok rann eigi. Þá héldi yfir þannig ok þat er af stóð eitrinu fraus ok jók hvert hrímit yfir annat allt í Ginnungagap."

Þá mælti Jafnhár: "Ginnungagap, þat er vissi til norðrættar, fyltisk með þunga ok höfugleik með hrími ok ís ok inn frá úr ok gustr. En syðri hlutr Ginnungagaps léttisk móti síum ok gneistum er flugu ór Muspellsheimi."

Þá segir Þriði: "Svá sem kalt stóð ór Niflheimi ok grimmt, svá var allt þat er vissi námunda Muspellsheimi heitt ok ljóst, en Ginnungagap var létt sem lopt vindlaust. Ok þá er blærinn hitans mœtti hríminu, svá at bráðnaði ok draup af, ok með krapti þeim er stýrði, varð manns líkindi á. Sá hét Ymir, en hrímþussar kalla hann Aurgelmi, ok þaðan eru þeira ættir, sem hér segir:

7. Eru völur allar
frá Viðólfi,
vitkar allir
frá Vilmeiði,
en seiðberendr
frá Svarthöfða,
allir jötnar
frá Ymi komnir.
7. Eru völur allar
frá Viðólfi,
vitkar allir
frá Vilmeiði,
en seiðberendr
frá Svarthöfða,
allir jötnar
frá Ymi komnir.
7. Eru völur allar
frá Viðólfi,
vitkar allir
frá Vilmeiði,
en seiðberendr
frá Svarthöfða,
jötnar allir
frá Ymi komnir.
6. Eru völvur allar
frá Viktólfi,
vættir allar
frá Vilmeiði,
 
 
jötnar allir
frá Ymi komnir.

En hér segir svá Vafþrúðnir jötunn

En hér segir svá Vafþrúðnir jötunn

En hér segir svá Vafþrúðnir jötunn

Ok enn segir svá at

8a. hvaðan Aurgelmir kom
með jötna sonum
fyrst i[nn] fróði jötunn:

8b. Þá er ór Élivágum
stukku eitrdropar
ok óx unz ór varð jötunn,
þar eru órar ættir
komnar allar saman,
því er þat æ allt til atalt."

8a. hvaðan Aurgelmir kom
með jötna sonum
fyrst inn fróði jötunn:

8b. Ór Élivágum
stukku eitrdropar
ok óx unz varð ór jötunn,
þar órar ættir
komu allar saman,
því er þat allt eða atalt."

8a. hvaðan Aurgelmir kom
með jötna sonum
fyrst inn fróði jötunn:

8b. Ór Élivágum
stukku eitrdropar
ok óx unz varð ór jötunn,
þar órar ættir
komu allar saman,
því er þat allt atalt."

 
 
 
 
7. ór Élivágum
stukku eitrdropar
ok vöxtr vinds
ok varð jötunn ór,
þær einar ættir
koma saman.

Þá mælti Gangleri: "Hvernig óxu ættir þaðan eða skapaðisk svá at fleiri menn urðu? Eða trúir þú þann guð er nú sagðir þú frá?"

Þá svarar Hár: "Fyr øngan mun játum vér hann guð. Hann var illr ok allir hans ættmenn, þá köllum vér hrímþursa. Ok svá er sagt [at] þá er hann svaf fekk hann sveita. Þá óx undir vinstri hönd honum maðr ok kona, ok annarr fótr hans gat son við öðrum. En þaðan af kómu ættir, þat eru hrímþursar. Hinn gamli hrímþuss, hann köllum vér Ymi."

Þá mælir Gangleri: "Hvernig óxu ættir þaðan eða hvaðan skapaðisk svá at fleiri menn urðu? Eða trúi þér þann guð er nú sagðir þú frá?"

Þá svarar Jafnhár: "Fyr øngan mun játum vér hann guð. Hann var illr ok allir hans ættmenn, þá köllum vér hrímþursa. En svá er sagt at þá er hann svaf fekk hann sveita. Þá óx undir vinstri hendi honum maðr ok kona, ok annarr fótr hans gat son við öðrum. En þaðan af kómu ættir, þat eru hrímþursar. Hinn gamli hrímþurs, hann köllum vér Ymi."

Þá mælti Gangleri: "Hvernig óxu ættir þaðan eða skapaðisk svá at fleiri urðu? Eða trúi þér þann guð er nú sagðir þú frá?"

Þá svarar Hár: "Fyrir engan mun trúum vér hann guð vera. Hann var illr ok allir hans ættmenn, þá köllum vér hrímþursa. En svá er sagt at þá er hann svaf fekk hann sveita. Þá óx undir vinstri hendi honum maðr ok kona, ok annarr fótr hans gat son við öðrum. En þaðan af kómu ættir, þat eru hrímþursar. Hinn gamli hrímþuss, hann köllum vér Ymi."

Þá mælti Gangleri: "Hvernig uxu ættir þaðan eða trúi þér hann guð vera?"

Þá svarar Jafnhár: "Eigi trúum vér hann guð. Illr var hann ok hans ættmenn, þat eru hrímþussar. Ok er hann svaf fekk hann sveita, ok undir vinstri hendi hans óx maðr ok kona, ok annarr fótr hans gat son við öðrum, ok þaðan kómu ættir."

[HOME][GYLFAGINNING]